Để Hà Nội trở thành điểm đến du lịch tiêu biểu của Việt Nam thì việc bảo hộ sở hữu trí tuệ cho các sản phẩm du lịch cũng là một công cụ đắc lực trong việc tăng độ nhận diện và ghi nhớ của du khách.
Vai trò của sở hữu trí tuệ đối với sự phát triển của ngành du lịch
Theo Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO), nhiều địa phương du lịch trên thế giới đã chú trọng đầu tư và phát triển những tên gọi thành biểu tượng văn hoá, nhằm khai thác tối đa giá trị của các tài sản trí tuệ cho việc phát triển du lịch bền vững.
Trên thực tế, tài sản trí tuệ rất đa dạng, bao gồm những tên gọi gắn với địa danh hoặc gắn với các nguồn tài nguyên tự nhiên và cả những sản phẩm và tri thức truyền thống gắn với một khu vực bản địa. Những tài sản trí tuệ này được đánh giá là góp phần xây dựng nên những sản phẩm du lịch mang đậm bản sắc vùng, độc đáo và khác biệt so với những khu vực khác.
Tại Việt Nam, khái niệm sở hữu trí tuệ mới xuất hiện những năm gần đây trong ngành Du lịch, nhưng cũng chưa nhận được sự quan tâm đúng tầm. Tuy nhiên, một số địa phương đã thành công khơi dậy tiềm năng về tài sản trí tuệ địa phương, đem lại nguồn thu nhập cao, góp phần tạo ra sự phát triển du lịch bền vững.
Bên cạnh đó, nhiều chuyên gia cho rằng, các thương hiệu du lịch hiện nay chủ yếu được bảo hộ sở hữu trí tuệ cho một biểu tượng chung của khu vực địa lý và chưa được quản lý, khai thác như một dạng tài sản công để phát huy giá trị kinh tế. Nhiều địa phương sau khi tạo lập tài sản trí tuệ đã không quản lý, khai thác hiệu quả cho phát triển kinh tế - xã hội, thậm chí không ít tài sản trí tuệ dù đã được nhận diện thương hiệu nhưng không thể mở rộng trên thị trường, khiến dần dần bị mai một, lãng quên.
Khai thác tài sản trí tuệ là hướng phát triển du lịch của Thủ đô Hà Nội
Chia sẻ về điều này, Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Trần Trung Hiếu cho biết, khai thác tài sản trí tuệ để phát triển du lịch đang là xu thế chung trên thế giới, nhằm tạo ra những nét đặc trưng khác biệt cho sản phẩm, dịch vụ du lịch của từng địa phương. Hà Nội có nguồn tài nguyên du lịch tự nhiên và du lịch văn hóa phong phú, đặc sắc. Việc đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ cho các sản phẩm du lịch, giúp tạo dựng niềm tin về chất lượng dịch vụ của sản phẩm du lịch đó trong lòng khách hàng. Ngoài ra, việc đăng ký nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý còn giúp mở rộng quy mô sản phẩm, dịch vụ, sức cạnh tranh cao, góp phần quảng bá du lịch địa phương, quốc gia.
Theo ông Trần Trung Hiếu, ngành Du lịch Thủ đô đang nỗ lực từng bước xây dựng nên những sản phẩm du lịch mang dấu ấn riêng của Hà Nội để thu hút khách du lịch, vừa giữ gìn được bản sắc văn hóa, vừa mang lại lợi ích kinh tế cho Thủ đô.
Ngoài ra, các chuyên gia cũng đề cập đến vấn đề mất thương hiệu du lịch. Cụ thể, doanh nhân Phạm Hà, Chủ tịch Lux Group - doanh nghiệp chuyên cung cấp các dịch vụ du lịch hạng sang, thời gian qua, nhiều trải nghiệm du lịch sáng tạo từ chất liệu văn hóa đã được đón nhận, như: Tinh hoa Bắc Bộ, giải mã Hoàng thành Thăng Long, đêm linh thiêng Hỏa Lò… Việc phát triển du lịch sáng tạo tại Hà Nội đã góp phần làm đa dạng và nâng cao chất lượng cho hệ thống sản phẩm du lịch, tăng khả năng cạnh tranh, bảo tồn giá trị văn hóa, thu hút sự tham gia của cộng đồng vào phát triển du lịch. Tuy nhiên, đã có tranh chấp sáng tạo liên quan đến bản quyền vở sân khấu thực cảnh “Thuở ấy xứ Đoài” với “Tinh hoa Bắc Bộ”; nhiều doanh nghiệp du lịch Hà Nội có tên gần giống nhau gây nhầm lẫn, như: Hanoitourist, Hanoitourism… Không ít sản phẩm du lịch bị sao chép trắng trợn, nhiều sản phẩm xuất xứ vẫn bị mất thương hiệu.
Chủ tịch Hội Lữ hành Hà Nội Phùng Quang Thắng cho rằng, do chưa thực sự hiểu đầy đủ về sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực du lịch, nên nhiều đơn vị kinh doanh dịch vụ, du lịch chưa quan tâm đến bảo vệ sở hữu trí tuệ chung của địa phương, đơn vị mình, thậm chí là sở hữu trí tuệ của cá nhân. Họ chỉ thực hiện các biện pháp bảo vệ sở hữu trí tuệ trong trường hợp thấy rõ ảnh hưởng đến kinh doanh của đơn vị mình, mà không có kế hoạch bảo vệ từ xa hoặc lường trước các rủi ro mang đến vì quyền trí tuệ bị xâm phạm.
Vì vậy ông Thắng đề nghị cần xây dựng các tài liệu hướng dẫn, ấn phẩm, dữ liệu về sở hữu trí tuệ trong du lịch Thủ đô. Bên cạnh đó, cần xây dựng hệ thống tiêu chí, xác định giá trị thương hiệu du lịch, nhãn hiệu du lịch, giúp khách hàng nhận diện uy tín của doanh nghiệp và tạo động lực cho doanh nghiệp khai thác sở hữu trí tuệ mở rộng kinh doanh.
Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) Nguyễn Văn Bảy cũng đưa ra hướng phát triển cho Thủ đô Hà Nội, đó là cần lựa chọn ưu tiên phát triển tài sản trí tuệ có tính liên kết với cộng đồng địa phương và khả năng tham gia chuỗi du lịch; nên xây dựng thương hiệu điểm đến “Du lịch Thủ đô/Du lịch Hà Nội” có bộ nhận diện qua tên gọi, logo, hình ảnh đặc trưng.
“Cần xây dựng, quản lý và khai thác tốt các nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận; coi trọng uy tín chất lượng của sản phẩm, dịch vụ, bảo đảm phát triển bền vững, bảo tồn được các sản phẩm truyền thống, nâng cao giá trị sản phẩm, dịch vụ. Đồng thời, cần có chính sách quản lý, hỗ trợ kịp thời, hiệu quả, bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ không chỉ trong nước, mà còn sớm bảo hộ ở nước ngoài”, ông Nguyễn Văn Bảy lưu ý.
Nhanhieuviet (Theo Tạp chí Sở hữu Trí tuệ - Link gốc)
