Mai vàng ở Thừa Thiên Huế có nguồn gen đặc hữu thường được gọi là "hoàng mai". Đây là giống cây mang nhiều giá trị văn hóa và kinh tế. Do đó, việc xây dựng thương hiệu là điều cần thiết để từng bước phát huy giá trị của cây mai xứ Huế.
Hoàng mai Huế là giống cây thân gỗ nhỏ, tuổi thọ cao, có lộc xanh, cành lộc dày, hoa có cuống ngắn; 5 cánh màu vàng tươi, viền lượn sóng, mặt phẳng, các cánh xếp khít nhau; có hương thơm dịu nhẹ. Đây là đặc tính cảm quan của hoàng mai Huế, dùng để phân biệt với các loại mai khác.
Hoàng mai - nét đặc trưng khi nhắc đến Huế
Hoàng mai Huế không có lá màu đỏ như hồng diệp mai của vùng Trung Trung bộ hay nhiều cánh như hoa mai của miền Nam. Hoàng mai xứ Huế chỉ có 5 cánh, 6 cánh và lá xanh, cánh dày, vàng tươi rực rỡ, mang hương thơm nhè nhẹ, tinh khiết và thanh thoát rất riêng biệt. Hoàng mai Huế thường có 3 loại: Mai Mỡ, mai Trâu và mai Sẻ.
Nói đến hoàng mai không chỉ có hoa mà các loại dáng thế; trong đó, nổi tiếng nhất ở Huế là thế mai “Lưỡng Long chầu nguyệt”, chính sự khắc nghiệt của thời tiết đã nhào nặn nên nét đẹp hiếm có của hoàng mai.
Cây mai gắn với đời sống văn hóa của người Huế, đặc biệt vào những ngày Tết. Người Huế quan niệm: Hoàng mai mạnh khỏe, sum suê cành lá, hoa nở sắc tươi hương thơm tỏa ngát dịu êm đúng dịp Tết như dấu hiệu một năm mới an khang thịnh vượng nên bỏ nhiều tâm sức để chăm sóc, bảo quản.
TS.Trần Đình Hằng - Phân viện trưởng Phân viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia Việt Nam tại Huế - cho rằng từ nhiều thế kỷ nay, cây mai vàng gắn bó với các địa danh lịch sử tâm linh xứ Huế. Bằng chứng là nhiều cây mai có tuổi đời lên tới hàng trăm năm cùng các công trình kiến trúc, các di tích lịch sử ở Huế.
Nghề trồng cây cảnh, chăm sóc mai vàng đem lại giá trị kinh tế to lớn. Không những vậy, mai vàng còn ghi dấu ấn trong văn hóa lễ hội hoa xuân, đặc biệt là trong loại hình nghệ thuật bonsai với những sản phẩm mang dáng, thế độc nhất, mang giá trị theo thời gian.
Trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế, có nhiều ngôi làng chuyên về trồng mai cảnh, điển hình như làng Thế Chí Tây ở xã Điền Hòa (huyện Phong Điền) là làng nghề truyền thống nổi tiếng trồng mai cảnh hàng trăm năm nay. Có tới hơn 40% người dân nơi đây sống chủ yếu bằng nghề này, chỉ tính trong hai năm gần đây toàn xã đã có khoảng 5.000 cây mai thương mại, gần 15.000 cây mai giống.
Ngoài ra, trên địa bàn Thừa Thiên Huế hiện nay còn có nhiều vùng chuyên sản xuất - kinh doanh mai giống, mai cảnh khá nổi tiếng như: Phường An Đông, An Tây (TP Huế); một số địa phương ở huyện Quảng Điền, huyện Phú Vang, thị xã Hương Thủy, Hương Điền,... Mỗi năm, những nơi này cung cấp cho thị trường trong và ngoài tỉnh hàng vạn chậu mai đẹp vào dịp Tết Nguyên đán, thu về hàng chục tỉ đồng.
Nắm bắt được lợi thế của hoàng mai Huế, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế đã phê duyệt đề án “Xây dựng Thừa Thiên Huế trở thành xứ sở mai vàng của Việt Nam", đưa hoàng mai trở thành thương hiệu riêng của Huế.
Theo đó, tỉnh đã phát động phong trào "Mai vàng trước ngõ" nhằm khôi phục truyền thống trồng mai, chơi mai cảnh của người dân. Hình thành các điểm sản xuất, phân phối giống mai vàng xứ Huế, nhằm đáp ứng nhu cầu của người dân.
Bên cạnh đó, triển khai các nhiệm vụ khoa học và công nghệ nhằm bảo tồn lưu giữ và phát triển giống cây mai vàng Huế; xây dựng quy trình kỹ thuật trồng, chăm sóc, trị sâu bệnh,… cho mai vàng Huế. Xây dựng thương hiệu mai vàng Huế dưới hình thức nhãn hiệu chứng nhận, hướng đến chỉ dẫn địa lý khi đủ các điều kiện cơ sở khoa học về nguồn gốc xuất xứ và giá trị thương hiệu được khẳng định.
Đưa Hoàng mai lên tầm cao mới
Với đề án "Xây dựng Thừa Thiên Huế trở thành xứ sở mai vàng của Việt Nam", tỉnh Thừa Thiên Huế phấn đấu đến năm 2025 trên địa bàn tỉnh xây dựng được ít nhất ba rừng mai có quy mô, diện tích, số lượng, địa điểm phù hợp để tổ chức sự kiện, du lịch, thưởng ngoạn,… Phấn đấu 100% huyện, thị xã và TP Huế xây dựng các tuyến đường, vườn mai có quy mô phù hợp phục vụ du lịch là điểm đến đặc sắc của địa phương.
Bên cạnh việc tập trung bảo tồn và phát triển giống mai vàng, tỉnh Thừa Thiên Huế cũng quan tâm xây dựng, quản lý và phát triển chỉ dẫn địa lý "Huế" cho sản phẩm mai vàng. Ðây là cơ sở pháp lý, là công cụ cho công tác quản lý và thương mại rất quan trọng trong tiến trình xây dựng Huế trở thành xứ sở mai vàng của Việt Nam.
Gần đây nhất, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế đã tổ chức Lễ hội Hoàng mai Huế lần thứ I – 2023, tại Công viên Thương Bạc. Lễ hội kéo dài hơn 10 ngày từ ngày 9/1 đến ngày 19/1/2023. Lễ hội thu hút nhiều nghệ nhân, chủ nhà vườn, là thành viên Hội hoàng mai Huế và các tỉnh, thành phố có phong trào phát triển mạnh với những tác phẩm hoàng mai đặc sắc.
Ông Lê Nguyễn Tường Lân (50 tuổi) – du khách đến từ Đà Nẵng chia sẻ: “Việc Thừa Thiên Huế xây dựng lễ hội để tôn vinh cây mai là một hoạt động rất ý nghĩa, sẽ đưa cây mai lại gần hơn với người dân. Đồng thời việc xây dựng thương hiệu cho hoàng mai Huế cũng mang lại nhiều cơ hội hơn cho những nghệ nhân trồng mai phát triển kinh tế, từ đó đưa cây mai trở thành một điểm nhấn mới của Huế”.
Theo ông Trương Tuấn Anh - Chủ tịch Hội hoàng mai Huế, Lễ hội Hoàng mai Huế lần thứ I – 2023 không chỉ dừng lại là một lễ hội thuần túy mà thông qua đó khẳng định giá trị, xây dựng thương hiệu xứ sở mai vàng và đặc biệt phát huy giá trị của cây mai xứ Huế. Hoàng mai là loại cây rất đặc trưng. Vì vậy, lễ hội là bước “khởi động” để nhân rộng mô hình để khai thác hoàng mai theo hướng kinh tế tốt hơn
Chuỗi hoạt động của lễ hội là sân chơi ý nghĩa giúp khôi phục, phát triển truyền thống trồng mai, chơi mai cảnh của người dân gắn với mô hình “Huế - thành phố bốn mùa hoa”. Đồng thời, bảo tồn, lưu giữ, phát triển và hướng đến tạo ra sản phẩm thương mại giống cây hoàng mai Huế ở trong và ngoài nước; cũng như nâng cao vị thế của hoàng mai trong dịp Tết cổ truyền, tạo tiền đề tổ chức định kỳ Lễ hội Hoàng mai Huế trong những năm tiếp theo.
Cũng theo ông Tuấn Anh, ngay sau lễ hội hoàng mai, Huế sẽ hình thành một mô hình vườn mai bon sai tầm trung, giá trị kinh tế từ 1 - 10 triệu đồng. Đây sẽ là nơi để người dân đến giao lưu, học hỏi cách chăm sóc, cách tạo dáng cho mai. Đồng thời, đây cũng là nơi nghiên cứu phối hợp, chuyển giao quy trình chăm sóc mai ra hoa đúng dịp Tết. Hội hướng đến ai cũng có thể trồng mai và phát triển kinh tế từ cây hoàng mai.
Với những nỗ lực đầu tư, nỗ lực của tỉnh Thừa Thiên Huế, trong tương lai không xa, Hoàng mai Huế sẽ trở thành một sản phẩm du lịch độc đáo mang lại giá trị cao, đồng thời góp phần làm đa dạng bản sắc văn hóa Huế.
Nhanhieuviet (Theo Tạp chí Sở hữu Trí tuệ - Link gốc)
