Một sản phẩm có nhãn hiệu khẳng định được uy tín và chất lượng sẽ giành được những lợi thế cạnh tranh bền vững bên cạnh các chiến lược cạnh tranh về giá truyền thống.
Mực một nắng, cá thu một nắng Côn Đảo – đặc sản khó quên
Côn Đảo là một quần đảo ở ngoài khơi bờ biển Nam Bộ và là huyện trực thuộc tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu. Bao gồm 16 hòn đảo lớn nhỏ tạo thành một quần thể đảo thơ mộng được bao bọc bởi màu xanh của biển cả mênh mông. Nơi đây là một ngư trường lớn của hàng ngàn tàu thuyền các tỉnh duyên hải Nam Trung bộ và Nam bộ tập trung khai thác, đánh bắt hải sản.
Biển Côn Đảo là vùng nước khá sâu nên hải sản rất đa dạng, phong phú và có giá trị dinh dưỡng, giá trị kinh tế cao. Cùng với đó, sản phẩm chế biến từ hải sản cũng rất phong phú. Riêng nói đến mực và cá thu đã có đến 3 sản phẩm khác nhau phục vụ sở thích đa dạng của người tiêu dùng như sản phẩm tươi sống hoặc được đông lạnh nếu chuyển đi xa, sản phẩm được phơi khô và sản phẩm chỉ cần phơi nắng trong một ngày, gọi là sản phẩm một nắng.
Côn Đảo tuy có cùng miền khi hậu với Nam bộ, 2 mùa mưa nắng, nhưng số giờ nắng bình quân trong năm tại đây khá cao, thường là 8 tiếng/ngày. Vì thế rất thuận lợi cho việc chế biến sản phẩm một nắng đối với nhiều loại hải sản, trong đó nổi bật là mực và cá thu một nắng.
Mực một nắng và cá thu một nắng là sản phẩm được rất nhiều người ưa chuộng. Khi được phơi qua một nắng, mực và cá thu đã hấp thụ được một lượng nhiệt, thông qua ánh nắng mặt trời, vừa đủ để làm gia tăng hương và vị của 2 loại sản phẩm này. Người tiêu dùng khi sử dụng cá thu hay mực một nắng đều cảm nhận có những nét đặc trưng riêng của nó.
Đáp ứng như cầu của người tiêu dùng, rất nhiều địa phương đã sản xuất mực 01 nắng và cá thu một nắng như Bình Thuận, Cà Mau. Tuy nhiên, kết quả phân tích của Viện Công nghệ sinh học và thực phẩm – Đại học Công nghiệp TP.HCM cho thấy sản phẩm mực 01 nắng Côn Đảo, cá thu 01 nắng Côn Đảo mang có chất lượng vượt trội.
Xây dựng nhãn hiệu chứng nhận cho sản phẩm mực và cá thu một nắng Côn Đảo – bước quan trọng trong việc xây dựng thương hiệu cho mực và cá thu một nắng Côn Đảo
Trong thị trường hàng hóa đa dạng nhiều chủng loại như hiện nay, vấn đề xác định nguồn gốc, xuất xứ và chất lượng của sản phẩm ngày càng được quan tâm, đặc biệt là mặt hàng thực phẩm vì ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người tiêu dùng. Chính vì vậy, một sản phẩm có nhãn hiệu khẳng định được uy tín và chất lượng sẽ giành được những lợi thế cạnh tranh bền vững bên cạnh các chiến lược cạnh tranh về giá truyền thống. Cũng từ đó, câu chuyện xây dựng nhãn hiệu, trong đó có nhãn hiệu chứng nhận và định vị thương hiệu, đặc biệt đối với các mặt hàng đặc sản của địa phương trên các thị trường liên quan đang được rất nhiều tổ chức, cá nhân chú trọng đầu tư phát triển.
Nhãn hiệu chứng nhận là nhãn hiệu mà chủ sở hữu nhãn hiệu cho phép tổ chức, cá nhân khác sử dụng trên hàng hóa, dịch vụ của tổ chức, cá nhân đó để chứng nhận các đặc tính về xuất xứ, nguyên liệu, vật liệu, cách thức sản xuất hàng hoá, cách thức cung cấp dịch vụ, chất lượng, độ chính xác, độ an toàn hoặc các đặc tính khác của hàng hoá, dịch vụ mang nhãn hiệu.
Hiện nay tại Việt Nam, có khoảng gần 300 nhãn hiệu chứng nhận và gần 900 nhãn hiệu tập thể đã được xác lập quyền sở hữu công nghiệp tại Cục SHTT Việt Nam, trong đó, đa số các nhãn hiệu này được xác lập cho các mặt hàng đặc sản của các tỉnh, thành trong cả nước.
Việc bảo hộ nhãn hiệu chứng nhận mang lại rất nhiều lợi ích thiết thực cho người sản xuất cũng như người tiêu dùng. Nhận thức được vai trò quan trọng của nhãn hiệu chứng nhận đối với sự phát triển bền vững của các đặc sản địa phương, Nhà nước Việt Nam đã có những chính sách quan trọng và thiết thực. Trong Quyết định 1062 ngày 14/6/2016 của Thủ tướng chính phủ về việc phê duyệt chương trình phát triển tài sản trí tuệ giai đoạn 2016 – 2020 đã nêu rõ, một trong những nội dung của Chương trình là hỗ trợ quản lý và phát triển tài sản trí tuệ đối với các sản phẩm đặc thù của địa phương mang địa danh đã được bảo hộ chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu chứng nhận, nhãn hiệu tập thể.
Tại tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu, ngày 23 tháng 9 năm 2014, Uỷ ban Nhân dân (UBND) tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đã ban hành Quyết định số 2025/QĐ-UBND về việc phê duyệt và thực hiện Đề án “Xây dựng, phát triển và quảng bá thương hiệu đối với các sản phẩm, hàng hóa đặc sản của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu giai đoạn 2014 - 2020”. Thực hiện Quyết định số 2025/QĐ-UBND, UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đã giao cho các cơ quan chuyên môn của tỉnh chủ trì việc xây dựng các nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận cho các hàng hóa là đặc sản của địa phương. Thực hiện Quyết định số 2025/QĐ-UBND nêu trên, trong 02 năm qua, Sở Khoa học - Công nghệ tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đã phối hợp với UBND huyện Côn Đảo, Công ty TNHH Sở hữu trí tuệ AGL và Viện Công nghệ sinh học và thực phẩm – Đại học Công nghiệp TP.HCM tiến hành thực hiện Dự án xây dựng, phát triển và quảng bá Nhãn hiệu chứng nhận cho sản phẩm “Mực một nắng Côn Đảo” và “Cá thu một nắng Côn Đảo”.
Dự án hướng đến ba nhóm nội dung: (i) Đăng ký thành công nhãn hiệu chứng nhận “Mực một nắng Côn Đảo” và nhãn hiệu chứng nhận “Cá thu một nắng Côn Đảo” tại Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam; (ii) thiết lập cơ chế quản lý và khai thác hiệu quả nhãn hiệu chứng nhận “Mực một nắng Côn Đảo” và “Cá thu một nắng Côn Đảo” cũng như xây dựng được hệ thống các văn bản quản lý các nhãn hiệu chứng nhận “Mực một nắng Côn Đảo” và “Cá thu một nắng Côn Đảo” phù hợp với thực tế khai thác và chế biến các sản phẩm này tại địa phương và chủ trương phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Bà Rịa – Vũng tàu nói chung, huyện Côn Đảo nói riêng, đảm bảo việc kiểm soát hoạt động chế biến, cung ứng, bảo quản và xúc tiến thương mại cho sản phẩm, góp phần nâng cao giá trị kinh tế, xã hội, văn hóa của sản phẩm mang nhãn hiệu chứng nhận từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh cho sản phẩm mang nhãn hiệu chứng nhận, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân đánh bắt, chế biến, cung ứng sản phẩm “Mực một nắng Côn Đảo” và sản phẩm “Cá thu một nắng Côn Đảo” trong việc sử dụng nhãn hiệu chứng nhận, chống các hành vi xâm phạm quyền; (iii) xây dựng hệ thống nhận diên thương hiệu cho mực một nắng và cá thu một nắng Côn Đảo.
Quá trình xây dựng nhãn hiệu chứng nhận Mực một nắng Côn Đảo, cá thu 1 nắng Côn Đảo được thực hiện một cách công phu, đáp ứng 02 yêu cầu cơ bản: một là phải xuất phát từ chính điều kiện thực tế của địa phương, hai là, đảm bảo về mặt pháp lý. Để xây dựng thành công nhãn hiệu chứng nhận Mực một nắng Côn Đảo, cá thu 1 nắng Côn Đảo, Công ty THHH sở hữu trí tuệ và Viện công nghệ sinh học đã thực hiện việc điều tra, khảo sát thực trạng sản xuất, kinh doanh sản phẩm Mực một nắng Côn Đảo, cá thu 1 nắng Côn Đảo từ đó xây dựng hồ sơ đăng ký 02 nhãn hiệu chứng nhận tại Cục SHTT Việt Nam. Đồng thời xây dựng các điều kiện cho việc quản lý, phát triển nhãn hiệu chứng nhận như hệ thống nhận diện thương hiệu, hệ thống văn bản quản lý. Việc xây dựng các điều kiện quản lý cũng như xây dựng hồ sơ xác lập quyền SHTT đối với nhãn hiệu chứng nhận đều được thực hiện thông qua nguyên tắc đồng thuận, có sự tham gia của chủ sở hữu nhãn hiệu chứng nhận là UBND huyện Côn Đảo và đông đảo bà cón sản xuất kinh doanh các mặt hàng này tại Côn Đảo.
Ngày 17/10/2017, Cục Sở hữu trí tuệ đã ra Quyết định cấp Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu số 289462 cho Nhãn hiệu chứng nhận “Mực một nắng Côn Đảo”, Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu số 289461 cho Nhãn hiệu chứng nhận “Cá thu một nắng Côn Đảo”.
Sau khi được cấp Giấy chứng nhận, UBND huyện Côn Đảo – với tư cách là chủ sở hữu các Nhãn hiệu chứng nhận đã tiến hành ban hành các quy chế, quy trình, nhằm khai thác và sử dụng Nhãn hiệu chứng nhận một cách có hiệu quả trên thực tiễn. Đồng thời, UBND cũng đã phối hợp với Công TY TNHH SHTT AGL và Viện CHSH tổ chức các buổi hội thảo, tập huấn nhằm phổ biến các quy trình, quy chế, mô hình quản lý Nhãn hiệu chứng nhận đến các hộ khai thác, sản xuất, kinh doanh sản phẩm mực và cá thu một nắng cũng như các tổ chức, cá nhân quan tâm nhằm lấy ý kiến đóng góp và phổ biến các nội dung cquan trọng trong quá trình khai thác, sử dụng Nhãn hiệu chứng nhận.
Lợi ích của việc bảo hộ nhãn hiệu chứng nhận Mực một nắng, cá thu một nắng Côn Đảo
Nhãn hiệu chứng nhận “Mực một nắng Côn Đảo” và “Cá thu một nắng Côn Đảo” được bảo hộ có ý nghĩa thực tiễn rất lớn, nó mang lại uy tín và lợi ích kinh tế thiết thực cho các chủ thể sản xuất, kinh doanh các sản phẩm này cũng như đảm bảo cho người tiêu dùng được sử dụng sản phẩm mực và cá thu một nắng đúng chất lượng, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Việc bảo hộ NHCN cũng sẽ góp phần kiểm soát được nguồn gốc sản phẩm, đảm bảo sản phẩm được mang NHCN phải là sản phẩm được sản xuất tại Côn Đảo. Từ đó, tạo dựng được uy tín và danh tiếng cho sản phẩm mực một nắng và cá thu một nắng, đưa các sản phẩm này trở thành sản phẩm du lịch đặc thù của huyện Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
Nhãn hiệu chứng nhận cũng đóng vai trò quan trong trọng việc nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường thông qua việc khai thác lợi thế và giá trị tài sản trí tuệ của sản phẩm, đóng góp tích cực trong quá trình phát triển kinh tế của huyện Côn Đảo.
Bên cạnh đó, việc xây dựng thành công 02 nhãn hiệu chứng nhận còn góp phần giảm thiểu tình trạng hàng giả, hàng nhái điển hình như sản phẩm mực và cá thu một nắng được sản xuất tại địa phương khác nhưng lại gắn địa danh Côn Đảo nhằm gia tăng danh tiếng và đội giá thành sản phẩm. Từ đó, góp phần thúc đẩy hoạt động sản xuất, kinh doanh các sản phẩm này, mở rộng thị trường tiêu thụ không chỉ giới hạn chủ yếu trong phạm vi của huyện Côn Đảo và tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu còn có thể mở rộng đến nhiều địa bàn trên toàn lãnh thổ Việt Nam, không chỉ ở các chợ, cửa hàng nhỏ lẻ mà có thể phát triển trong hệ thống siêu thị; không chỉ giới hạn ở lượng mua đơn lẻ cá nhân mà có thể phát triển thành hệ thống phân phối; không chỉ giới hạn trong nước mà có thể xuất khẩu ra thị trường quốc tế. Đồng thời, xây dựng, quản lý và phát triển thành công NHCN cho sản phẩm “Mực một nắng Côn Đảo” và “Cá thu một nắng Côn Đảo” góp phần đưa hai sản phẩm này trở thành sản phẩm du lịch của huyện Côn Đảo nói riêng và của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu nói chung, từ đó nâng cao hình ảnh cho địa phương.
Kết luận
Là một quần đảo đang lưu giữ vô số những di tích lịch sử và sở hữu nhiều cảnh quan tươi đẹp, hàng năm Côn Đảo đang đón hàng trăm ngàn lượt khách du lịch. Họ đến đây không chỉ để chiêm nghiệm các giá trị lịch sử, văn hóa; không chỉ để hòa mình vào phong cảnh tuyệt vời của biển trời Côn Đảo mà còn để thưởng thức những vị ngon của các loài hải sản phong phú của biển được chế biến bởi những bàn tay lành nghề và sáng tạo của cư dân nơi đây.
Bởi vậy, sự khẳng định uy tín, thương hiệu cho mảnh đất này về những giá trị vật thể và phi vật thể là điều vô cùng quan trọng. Trong đó có việc khẳng định bằng một sự chứng nhận của cơ quan chức năng nhà nước về sản phẩm mực một nắng và cá thu 1 nắng Côn Đảo. Đó là cách tốt nhất để giữ vững thương hiệu Côn Đảo đối với những sản phẩm cụ thể mà vốn dĩ đã trở thành niềm tin và sư yêu mến của người tiêu dùng bốn phương./.
Nhanhieuviet (Theo Tạp chí Sở hữu Trí tuệ và Sáng tạo)
