Trước làn sóng đọc lậu trực tuyến bùng nổ cùng Internet, Nhật Bản đang triển khai một chiến lược đa mặt trận, kết hợp giữa hành động pháp lý mạnh mẽ và ứng dụng công nghệ AI tiên tiến nhằm bảo vệ tài sản văn hóa và kinh tế quốc gia.
Ngành công nghiệp sáng tạo của Nhật Bản, với đầu tàu là manga và anime, đang trở thành một trong những mặt hàng xuất khẩu văn hóa giá trị nhất. Lĩnh vực này đã đạt kỷ lục 30 tỷ USD vào năm 2022, gần bằng giá trị xuất khẩu vi mạch. Với mục tiêu đầy tham vọng là tăng gấp bốn lần doanh số bán ra nước ngoài lên khoảng 130 tỷ USD vào năm 2033, chính phủ và các nhà xuất bản Nhật Bản không còn có thể làm ngơ trước vấn nạn vi phạm bản quyền đang gây thiệt hại ước tính 55 tỷ USD mỗi năm.
Trong nỗ lực xây dựng "một môi trường nơi các tác giả có thể yên tâm sáng tạo," các nhà xuất bản lớn của Nhật Bản đã liên tiếp giành thắng lợi trong các vụ kiện chống lại những kẻ vi phạm bản quyền khét tiếng.
Tháng 4/2024, Tòa án quận Tokyo đã đưa ra phán quyết mang tính bước ngoặt, yêu cầu nhà điều hành trang web vi phạm bản quyền nổi tiếng Mangamura phải bồi thường 1,7 tỷ yên cho các nhà xuất bản Shogakukan, Kadokawa và Shueisha vì lưu trữ trái phép 17 tác phẩm của họ. Các nhà xuất bản này khẳng định việc khởi kiện nhằm bảo vệ những tác phẩm họ đã dành nhiều tâm huyết.
Phạm vi truy cứu trách nhiệm cũng được mở rộng sang các bên cung cấp dịch vụ. Tháng 11 vừa qua, Tòa án quận Tokyo cũng ra phán quyết yêu cầu Cloudflare, nhà cung cấp dịch vụ đám mây có trụ sở tại Mỹ, bồi thường 500 triệu yên cho bốn nhà xuất bản manga, bao gồm các công ty sở hữu bản quyền của các bộ truyện lớn như One Piece và Attack on Titan. Quyết định này củng cố trách nhiệm của các bên thứ ba giúp đỡ các trang web lậu hoạt động. Ngoài ra, Tổ chức phân phối nội dung nước ngoài (CODA) của Nhật Bản cũng đã thành công trong việc gây sức ép khiến trang web lậu 13DL bị đóng cửa sau một cuộc điều tra kỹ lưỡng.
Ngoài các hành động pháp lý, chính phủ Nhật Bản đã đầu tư 100 triệu yên thông qua Cơ quan Văn hóa để phát triển các hệ thống AI. Mục tiêu là tạo ra công cụ tự động phát hiện hình ảnh và văn bản bị cắt ghép từ manga và đăng tải trên các trang web lậu hoặc mạng xã hội, thay thế cho các biện pháp kiểm tra thủ công tốn kém.
Nền tảng AI này đã được thử nghiệm tại Nhật Bản và đang được nâng cấp để truy quét các hoạt động vi phạm bản quyền ở nước ngoài.
Tuy nhiên, cuộc chiến bằng công nghệ này vẫn đối mặt với những thách thức đáng kể. Bà Chigusa Ogino, cố vấn của công ty Tuttle-Mori, bày tỏ sự hoan nghênh với sáng kiến AI nhưng cũng cảnh báo về sự lạc quan thái quá. Bà nhận định rằng việc xóa sổ hoàn toàn các trang web vi phạm bản quyền có thể là bất khả thi về mặt kỹ thuật, đồng thời tin rằng AI có thể vẫn thiếu sự chính xác cần thiết để đưa ra các quyết định đáng tin cậy về nhận diện nội dung vi phạm.
Thách thức còn gia tăng do các hành động ngăn chặn sẽ gặp khó khăn bởi các trang web vi phạm bản quyền thường được lưu trữ ở nước ngoài. Theo dữ liệu, các địa chỉ IP từ Indonesia chiếm 12,8% tổng thời lượng xem manga trên các trang web bất hợp pháp, theo sát là Nhật Bản (12,4%) và Mỹ (11,2%).
Nhìn nhận về những rào cản kỹ thuật và địa lý, nhiều chuyên gia tin rằng giải pháp lâu dài phải đến từ ý thức cộng đồng.
Giáo sư Kelts nhấn mạnh rằng "giáo dục là chìa khóa". Các nhà xuất bản cần truyền đạt rõ ràng đến người hâm mộ rằng vi phạm bản quyền đang trực tiếp gây tổn hại đến những nghệ sĩ mà họ ngưỡng mộ. Ông đề xuất rằng "Cộng đồng người hâm mộ có thể là giải pháp tốt nhất để họ tự kiểm soát nạn đọc lậu," bởi khi những kẻ vi phạm bản quyền thấy mình bị bêu riếu, chế giễu và tấn công trên mạng xã hội, họ có thể sẽ dừng lại.
Cuộc chiến chống truyện tranh lậu của Nhật Bản là một nỗ lực toàn diện, kết hợp giữa sự nghiêm minh của pháp luật, đột phá của công nghệ và sức mạnh của giáo dục, nhằm bảo vệ một trong những tài sản văn hóa và kinh tế quý giá nhất của đất nước.
Nhanhieuviet (Theo Tạp chí Sở hữu Trí tuệ - Link gốc)
