Tòa án khu vực Munich (Đức) vừa đưa ra một phán quyết mang tính bước ngoặt, xác định mô hình ngôn ngữ lớn ChatGPT của OpenAI đã vi phạm bản quyền khi tái tạo lời bài hát của các nghệ sĩ Đức.
Quyết định này được xem là một thắng lợi đáng kể cho giới nghệ sĩ toàn cầu trong cuộc chiến chống lại việc thu thập dữ liệu phục vụ Trí tuệ Nhân tạo (AI), thiết lập một "tấm chắn pháp lý" quan trọng tại châu Âu.
Vụ kiện này được khởi xướng bởi GEMA – Hiệp hội Quyền Âm nhạc Đức, tổ chức đại diện cho quyền lợi của các nhà soạn nhạc, viết lời và nhà xuất bản âm nhạc. Tòa án Munich xác định rằng OpenAI đã sử dụng trái phép nội dung có bản quyền từ chín ca khúc Đức để huấn luyện mô hình ChatGPT, trong đó bao gồm hai bản hit đình đám Maenner và Bochum của nhạc sĩ Herbert Groenemeyer.
Phán quyết của thẩm phán Elke Schwager đã yêu cầu OpenAI bồi thường thiệt hại cho việc sử dụng trái phép tài liệu có bản quyền, dù số tiền cụ thể vẫn chưa được công bố. Đại diện pháp lý của GEMA bày tỏ hy vọng rằng quyết định này sẽ thúc đẩy cuộc đối thoại với OpenAI về cơ chế bồi thường hợp lý và minh bạch cho các chủ sở hữu bản quyền.
Trong phiên xét xử, OpenAI đã lập luận rằng các mô hình ngôn ngữ của họ chỉ “học” các mẫu ngôn ngữ từ toàn bộ tập dữ liệu đào tạo mà không hề lưu trữ hay sao chép dữ liệu cụ thể. Công ty cũng chuyển trách nhiệm pháp lý sang người dùng, cho rằng sản phẩm đầu ra chỉ xuất hiện khi có lệnh nhập (prompt) từ phía người sử dụng.
Tuy nhiên, Tòa án Munich đã bác bỏ hoàn toàn lập luận này. Trong tuyên bố phán quyết, tòa xác định rõ: cả việc ghi nhớ nội dung trong mô hình AI lẫn việc tái tạo lời bài hát trong đầu ra của ChatGPT đều cấu thành hành vi xâm phạm bản quyền. Phán quyết này đã dập tắt lập luận "học máy vô tội" (innocent machine learning), khẳng định công nghệ mới cũng phải tuân thủ nghiêm ngặt luật sở hữu trí tuệ.
Giám đốc điều hành GEMA, Tobias Holzmueller, nhấn mạnh rằng: “Internet không phải là cửa hàng tự phục vụ, và thành tựu sáng tạo của con người không phải là những mẫu miễn phí”. Ông xem phán quyết này là bước tiến quan trọng trong việc bảo vệ quyền của nghệ sĩ và gửi thông điệp rõ ràng: "Ngay cả những nhà điều hành công cụ AI như ChatGPT cũng phải tuân thủ luật bản quyền”.
Giới chuyên gia nhận định đây là một tiền lệ quan trọng, đánh dấu ranh giới giữa quyền sáng tạo và công nghệ học máy, đồng thời mở đường cho các quy định pháp lý rõ ràng hơn tại châu Âu, khẳng định rằng công nghệ không thể được phát triển bằng cách sử dụng miễn phí tác phẩm của con người.
Mặc dù tòa án đã ra phán quyết, OpenAI, thông qua người phát ngôn, tuyên bố không đồng tình và đang xem xét các bước đi tiếp theo. Công ty khẳng định rằng quyết định này chỉ áp dụng cho một số lời bài hát nhất định và không ảnh hưởng đến hàng triệu người dùng, doanh nghiệp và nhà phát triển tại Đức đang sử dụng công nghệ của họ mỗi ngày.
Dù vậy, vụ kiện ở Munich không phải là trường hợp đơn lẻ. Đầu năm nay, nhiều hãng nhạc Bollywood cũng đã khởi kiện OpenAI tại tòa án New Delhi (Ấn Độ), cáo buộc công ty sử dụng trái phép bản ghi âm thanh để huấn luyện mô hình AI. Những vụ kiện liên tiếp này cho thấy làn sóng lo ngại về việc phát triển AI trên nền tảng dữ liệu có bản quyền đang lan rộng và trở thành một vấn đề pháp lý toàn cầu.
Nhanhieuviet (Theo Tạp chí Sở hữu Trí tuệ - Link gốc)
