Quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) là tài sản vô hình có giá trị tỷ đô, và khi hai gã khổng lồ đụng độ trên thương trường, cuộc chiến bảo vệ nhãn hiệu và kiểu dáng thương mại có thể kéo dài hàng thập kỷ, tốn kém hàng chục triệu USD và làm thay đổi cả luật pháp quốc tế.
Trong kỷ nguyên kinh tế toàn cầu hóa, một biểu tượng, một màu sắc, hay thậm chí một lỗi đánh máy cũng có thể trở thành trung tâm của vụ kiện "tỷ đô". Dưới đây là những vụ tranh chấp nhãn hiệu mang tính biểu tượng nhất, định hình lại cách các doanh nghiệp bảo vệ thương hiệu của mình trên phạm vi toàn cầu.
Biểu Tượng Ba Sọc (Three Stripes): Cuộc chiến không hồi kết của Adidas
Adidas, thương hiệu thời trang thể thao khổng lồ của Đức, nổi tiếng với biểu tượng ba sọc song song và đã kiên trì theo đuổi hàng chục vụ kiện trên khắp thế giới để bảo vệ quyền độc quyền của mình. Đối với Adidas, ba sọc không chỉ là logo mà là kiểu dáng thương mại (trade dress), là yếu tố nhận diện cốt lõi gắn liền với thương hiệu từ những năm 1950.
Adidas đã đưa nhiều đối thủ ra tòa, từ các thương hiệu thời trang nhanh như Forever 21 và Skechers, cho đến đối thủ "truyền kiếp" Nike và thậm chí là các thương hiệu thời trang xa xỉ.
Vụ kiện Thom Browne: Tranh chấp nổi bật gần đây nhất là với nhà mốt cao cấp Thom Browne. Khi Thom Browne sử dụng thiết kế bốn sọc (trước đó là ba sọc) trên các mặt hàng may mặc, Adidas lập luận rằng bốn sọc vẫn quá tương đồng và gây nhầm lẫn, đặc biệt khi Thom Browne bắt đầu mở rộng sang lĩnh vực thể thao. Cuộc chiến này nhấn mạnh rằng, việc bảo vệ nhãn hiệu phải bao gồm cả những dấu hiệu tương tự gây nhầm lẫn về mặt thị giác.
Sự kiên trì và chi phí pháp lý khổng lồ cho thấy đối với các thương hiệu toàn cầu, bảo vệ kiểu dáng nhận diện là chiến lược sống còn, không thể nhân nhượng, ngay cả khi phải đối mặt với những phán quyết bất lợi.
Christian Louboutin và giá trị độc quyền của một màu sắc
Đây là vụ kiện đã thiết lập một tiền lệ pháp lý quan trọng, chứng minh rằng màu sắc có thể được bảo hộ độc quyền như một nhãn hiệu, miễn là nó có tính khác biệt rõ rệt và gắn liền với nguồn gốc của sản phẩm.
Năm 2011, Christian Louboutin đã kiện đối thủ đồng hương Yves Saint Laurent (YSL) khi YSL tung ra thị trường những đôi giày có phần đế sơn màu đỏ. Louboutin đã đăng ký bảo hộ nhãn hiệu "đế giày màu đỏ" tại Mỹ từ năm 2008. Sau nhiều lần kiện tụng và kháng cáo, Tòa phúc thẩm Manhattan đã đưa ra phán quyết: Louboutin có quyền bảo hộ đối với đế giày màu đỏ, nhưng chỉ khi màu đỏ đó tạo sự tương phản với màu sắc chủ đạo của thân giày. Điều này cho phép YSL tiếp tục bán những đôi giày... toàn màu đỏ (thân giày đỏ, đế giày đỏ), nhưng cấm sử dụng đế đỏ trên thân giày có màu khác (đen, trắng, vàng...).
Màu đỏ của đế giày là "tuyên ngôn" về sự xa xỉ và độc quyền của Louboutin. Việc thắng kiện đã bảo vệ thành công một tài sản thương hiệu vô hình trị giá hàng trăm triệu đô la, khẳng định vị thế "ông hoàng đế đỏ" không thể sao chép.
Apple và $60 triệu USD để mua lại ’iPad’
Vụ kiện giữa Apple và công ty Trung Quốc Proview Technology là ví dụ điển hình về hiểm họa Chiếm dụng Nhãn hiệu (Trademark Squatting) tại các thị trường áp dụng nguyên tắc First-to-File (ai nộp đơn trước được bảo hộ trước).
Năm 2009, Apple đã mua quyền sử dụng nhãn hiệu "iPad" toàn cầu từ một chi nhánh của Proview Technology ở Đài Loan với giá chỉ 55.000 USD. Tuy nhiên, chi nhánh Proview ở Thâm Quyến (Trung Quốc đại lục) đã đăng ký nhãn hiệu này từ năm 2001 và không nằm trong hợp đồng chuyển nhượng đó.
Proview tại Thâm Quyến kiện Apple, yêu cầu cấm bán iPad và đòi bồi thường khổng lồ. Apple đối diện với nguy cơ bị cấm bán sản phẩm chủ lực tại thị trường lớn thứ hai thế giới.
Để đảm bảo việc kinh doanh diễn ra suôn sẻ và giải quyết tranh chấp pháp lý, Apple buộc phải đồng ý trả 60 triệu USD để dàn xếp và mua lại quyền sử dụng nhãn hiệu "iPad" tại Trung Quốc. Chi phí để đăng ký nhãn hiệu sớm ở nước ngoài chỉ là vài nghìn đô la, nhưng chi phí để đòi lại nhãn hiệu sau khi bị chiếm dụng có thể lên tới hàng chục triệu đô la, như Apple đã phải chi trả.
Có thể thấy, những vụ kiện tỷ đô này là lời cảnh tỉnh mạnh mẽ nhất: đối với một thương hiệu có tham vọng toàn cầu, việc đầu tư vào hệ thống đăng ký và giám sát SHTT xuyên biên giới không phải là chi phí, mà là một khoản đầu tư bảo hiểm cho toàn bộ tương lai của doanh nghiệp.
Nhanhieuviet (Theo Tạp chí Sở hữu Trí tuệ - Link gốc)
