Thanh long ruột đỏ đã trở thành một trong những loại cây trồng có thế mạnh tại huyện Lập Thạch và đang từng bước xây dựng thương hiệu cho loại trái này.
Thanh long ruột đỏ - cây trồng làm giàu trên đất Lập Thạch
Vân Trục là cái nôi đầu tiên của cây thanh long ruột đỏ làm nên thương hiệu cho vùng quê Lập Thạch. Nhằm tìm giống cây trồng phù hợp với đất, năm 2005, một số người dân thôn Tam Phú, xã Vân Trục, huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc đã đưa giống thanh long ruột đỏ về trồng thí điểm trên đất vườn. Kết quả cây thanh long ruột đỏ sinh trưởng, phát triển tốt, dễ chăm sóc, phù hợp với đất đồi cằn, cho trái to, ngọt, đem lại giá trị kinh tế cao.
Theo tính toán của các hộ trồng thanh long ruột đỏ, trung bình mỗi trụ cho từ 10-15kg quả/năm với giá bán tại vườn từ 35-40.000 nghìn đồng/kg, nếu trồng 1ha, tương đương với 1.000 trụ, trừ chi phí cho thu nhập từ 200 - 300 triệu đồng/ha/năm. Ngoài ra, thu nhập từ bán hom giống cũng mang lại giá trị kinh tế cho các hộ. Năm 2020, tổng doanh thu từ cây thanh long ruột đỏ của xã Vân Trục đạt 14 tỷ đồng.
Nhận thấy hiệu quả kinh tế của thanh long ruột đỏ, huyện Lập Thạch đã tích cực triển khai dự án trồng thanh long ruột đỏ trên đất đồi bạc màu. Từ năm 2011 đến năm 2013, dự án trồng thanh long ruột đỏ được triển khai trên 100 ha thuộc các xã Ngọc Mỹ, Vân Trục và Xuân Hòa. Dự án đã đem lại thành công bước đầu, góp phần nâng cao giá trị sản xuất trên vùng đất đồi núi, nâng cao thu nhập và đời sống cho bà con nông dân. Hiệu quả kinh tế của cây thanh long ruột đỏ cao hơn từ 10-12 lần so với trồng sắn, bạch đàn và các loại cây ăn quả truyền thống.
Qua 4 năm được đưa ra thị trường, thanh long ruột đỏ Lập Thạch đã được trao giấy chứng nhận nhãn hiệu tập thể thanh long ruột đỏ Lập Thạch do Cục Sở hữu trí tuệ cấp.
Hướng đi mới, bước tiến mạnh mẽ trong chuyển dịch cơ cấu cây trồng
Để định hướng cho sự phát triển bền vững của cây trồng này, UBND huyện Lập Thạch đã thành lập Hội sản xuất thanh long ruột đỏ huyện Lập Thạch và các hợp tác xã làm đầu mối cho các hoạt động xúc tiến thương mại phát triển sản phẩm thanh long ruột đỏ.
Năm 2014, UBND huyện phối hợp với Viện nghiên cứu rau quả - Viện khoa học nông nghiệp Việt Nam thử nghiệm một số giống thanh long ruột đỏ và lựa chọn bình tuyển được 12 trụ thanh long tại vườn nhà ông Nguyễn Quốc Huân, xã Vân Trục có các chỉ số tốt nhất về hình thức, năng suất, chất lượng quả để nhân giống phục vụ sản xuất. Sản phẩm quả thanh long có hình thức và chất lượng tốt nên được bán vào ở một số siêu thị lớn như: Big C, Coop mart và các tỉnh lân cận. Năm 2017, 2018 những tấn thanh long ruột đỏ đầu tiên đã được xuất sang thị trường Úc, Malaysia, Hong Kong (Trung Quốc).
Tuy nhiên, việc phát triển cây thanh long trên địa bàn huyện vẫn chủ yếu là tự phát, phân tán, nhỏ lẻ; việc áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật hạn chế, đầu tư thâm canh thấp; kiến thức, tay nghề của nông dân về kỹ thuật trồng trọt, sơ chế, bảo quản sau thu hoạch còn hạn chế; việc quảng bá sản phẩm, mở rộng thị trường gặp nhiều khó khăn...
Để phát triển thanh long ruột đỏ, năm 2018, UBND tỉnh Vĩnh Phúc đã quyết định phê duyệt điều chỉnh, bổ sung Chương trình thí điểm đầu tư phát triển vùng sản xuất thanh long ruột đỏ bền vững phục vụ xuất khẩu và tiêu thụ nội địa theo mô hình chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ tại huyện Lập Thạch.
Theo đó, phát triển vùng sản xuất thanh long ruột đỏ tập trung của huyện Lập Thạch theo hướng sản xuất hàng hoá giá trị cao theo mô hình chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm tại 5 xã: Ngọc Mỹ, Vân Trục, Xuân Hòa, Hợp Lý, Quang Sơn với quy mô 300ha. Trong đó, đầu tư trồng mới 200 ha và cải tạo, hỗ trợ áp dụng khoa học công nghệ mới cho 100 ha thanh long đã trồng giai đoạn 2011-2013; phấn đấu nâng cao giá trị thu nhập từ sản xuất thanh long ruột đỏ lên 200 - 250 triệu đồng/ha đất đồi gò thấp, giải quyết việc làm cho 1500 - 2000 lao động, tạo đột phá trong phát triển nông nghiệp nông thôn.
Chương trình OCOP là lợi thế để huyện tập trung chỉ đạo quyết liệt, cơ cấu lại sản xuất nông nghiệp ở địa phương. Để việc triển khai đạt hiệu quả, huyện đã tích cực tuyên truyền, tập huấn cho người dân từng bước áp dụng quy trình VietGAP, bảo đảm sản phẩm quả an toàn đủ tiêu chuẩn cung ứng cho thị trường trong nước và xuất khẩu; sử dụng các công nghệ mới trong sản xuất, bảo quản chế biến sau thu hoạch như: Đưa giống mới vào sản xuất; hệ thống tưới tiết kiệm nước, hệ thống làm đất bằng cơ giới, khung che phủ chống thời tiết khắc nghiệt, bón phân theo quy trình, sơ chế, kho lạnh, xông hơi, đóng gói để nâng cao chất lượng, hạ giá thành sản phẩm nâng cao hiệu quả sản xuất. Đồng thời, tạo lập các mối liên kết, nhất là liên kết của doanh nghiệp tiêu thụ trong nước và xuất khẩu, chủ động giải quyết đầu ra cho sản xuất.
Để quảng bá thương hiệu, huyện đã phối hợp các sở, ngành chủ động đưa các sản phẩm quả thanh long ruột đỏ đi triển lãm các hội chợ thương mại trong nước và ngoài nước; phối hợp với doanh nghiệp, Viện Công nghệ sinh học, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội thực hiện đề tài nghiên cứu sản xuất siro và rượu vang từ nước ép quả thanh long.
Sau hơn 2 năm thực hiện chương trình thí điểm đầu tư phát triển vùng sản xuất thanh long ruột đỏ bền vững phục vụ xuất khẩu và tiêu thụ nội địa theo mô hình chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ, đến nay, huyện Lập Thạch đã trồng thêm hơn 100ha, nâng tổng diện tích thanh long trên địa bàn đạt hơn 220ha, cuối năm 2020, tổng diện tích đạt 300 ha. Toàn huyện hiện có hơn 120 ha thanh long ruột đỏ đang cho quả, thu hoạch ổn định, sản lượng khoảng 180.000 tấn/năm.
Năm 2019, sản phẩm thanh long ruột đỏ Lập Thạch được tỉnh cấp chứng nhận đạt chất lượng sản phẩm OCOP, phân hạng 3 sao. Đây được coi là bước tiến quan trọng của thanh long ruột đỏ Lập Thạch trên hành trình khẳng định thương hiệu.
Thời gian tới, huyện Lập Thạch sẽ tiếp tục xây dựng vùng sản xuất thanh long ruột đỏ, tập trung phát triển bền vững, để thanh long không chỉ trở thành nông sản có giá trị cao, mang lại nguồn thu nhập ổn định, bền vững cho người nông dân mà còn mở rộng xuất khẩu ra thị trường nước ngoài.
Nhanhieuviet (Theo Báo Công Thương - Link gốc)
