Chính phủ Anh vừa phải hứng chịu một thất bại nặng nề trong kế hoạch gây tranh cãi cho phép các công ty AI tự do huấn luyện mô hình trên các tác phẩm có bản quyền.
Sau gần một năm nhận làn sóng phản đối quyết liệt từ cộng đồng sáng tạo tại Anh, kết quả khảo sát công bố hôm nay, ngày 16/12, cho thấy 88% trong hơn 11.500 người tham gia yêu cầu các công ty AI phải xin giấy phép trước khi sử dụng bất kỳ tài liệu có bản quyền nào.
Trong khi đó, chỉ 3% ủng hộ cách tiếp cận “tự lựa chọn rút lui”, opt out, mà chính phủ ưu tiên, và vỏn vẹn 0,5% muốn có các ngoại lệ rộng rãi cho việc huấn luyện AI.
Kết quả khảo sát này thể hiện sự đảo ngược hoàn toàn so với những gì các bộ trưởng từng kỳ vọng khi khởi động quá trình tham vấn cách đây gần một năm.
Ngành âm nhạc ăn mừng chiến thắng
Khu vực sáng tạo lập tức tuyên bố chiến thắng. “Điều cấp thiết là Chính phủ phải dứt khoát từ bỏ phương án từng được ưu tiên trước đây,” bà Sophie Jones, Giám đốc chiến lược của BPI, tuyên bố vào sáng nay. Ông Tom Kiehl của UK Music còn đi xa hơn, kêu gọi chính phủ “đơn phương từ bỏ đề xuất phản người sáng tạo, phản doanh nghiệp”.
Kết quả tham vấn đã minh chứng cho một chiến dịch bắt đầu gần 10 tháng trước, khi hơn 1.000 nhạc sĩ phát hành một “album im lặng” vào tháng 2, gồm những bản ghi phòng thu trống rỗng nhằm phản đối các thay đổi được đề xuất. Những người ủng hộ nổi tiếng gồm Kate Bush, Annie Lennox, Damon Albarn và các thành viên của Radiohead, tất cả đều cảnh báo rằng hệ thống opt out của chính phủ chẳng khác nào hợp pháp hóa hành vi ăn cắp.
Thực tế kinh tế phía sau làn sóng phản đối
Điều khiến chiến thắng này đặc biệt đáng chú ý là sự chia rẽ rõ rệt được thể hiện trong các phản hồi. Những người làm việc trong ngành công nghiệp sáng tạo gần như đồng loạt phản đối mô hình opt out, trong khi các bên thuộc lĩnh vực công nghệ lại ủng hộ các ngoại lệ, tuy nhiên họ chiếm số lượng áp đảo thấp hơn nhiều.
Nghiên cứu được công bố bốn tháng trước đã phác họa rõ những gì đang bị đặt lên bàn cân. Các ngành công nghiệp sáng tạo đóng góp 124,6 tỷ bảng, tương đương 5,7% nền kinh tế Anh, và tạo việc làm cho 2,4 triệu người. Ngược lại, các ý kiến chỉ trích cho rằng yêu cầu cấp phép có thể khiến nền kinh tế rộng lớn hơn mất từ 11,5 đến 19,7 tỷ bảng mỗi năm do giảm các lợi ích năng suất từ AI.
Bài toán bồi thường càng trở nên rõ ràng hơn khi xem xét khoản chi trả cho từng cá nhân sáng tạo. Theo các thỏa thuận cấp phép hiện nay, một bài luận dài 10.000 token chỉ mang lại cho tác giả khoảng 20 xu bảng, trong khi một họa sĩ minh họa có 1.000 tác phẩm có thể chỉ nhận tổng cộng khoảng 24 bảng.
Chính phủ lùi bước
Kết quả khảo sát mang tính quyết định đã xác nhận những cảnh báo từ các học giả hàng đầu, những người từng chỉ ra cách đây 10 tháng rằng cách tiếp cận của chính phủ có những khiếm khuyết căn bản. Các nhà nghiên cứu tại Cambridge cảnh báo vào tháng 2 rằng việc buộc giới sáng tạo phải tự rút lui “có nguy cơ kìm hãm tài năng mới” và đặt gánh nặng không công bằng lên các nghệ sĩ trẻ, những người thiếu nguồn lực pháp lý.
Giáo sư Gina Neff từ Trung tâm Minderoo về Công nghệ và Dân chủ của Đại học Cambridge đã chạm đúng cốt lõi vấn đề khi cho rằng mô hình opt out đang gửi thông điệp rằng “lợi nhuận của ngành công nghệ có giá trị hơn các sáng tạo của nghệ sĩ, nhạc sĩ và nhà văn Anh”.
Trước đó, chính phủ từng thừa nhận phản hồi từ quá trình tham vấn sẽ mang tính then chốt, với Bộ trưởng phụ trách dữ liệu mô tả các đề xuất này là một “kết cục đôi bên cùng có lợi” cho cả hai phía vào tháng 12 năm ngoái.
Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo với luật AI và bản quyền tại Anh
Sự bác bỏ áp đảo này khiến các bộ trưởng hầu như không còn lựa chọn nào khác ngoài việc từ bỏ phương án từng được ưu tiên. Quá trình tham vấn đã cho thấy rõ ràng quan điểm của công chúng.
Thượng viện Anh trước đó đã giáng bốn thất bại liên tiếp vào các kế hoạch bản quyền AI của chính phủ cách đây sáu tháng, khi các nghị sĩ ủng hộ lời kêu gọi tăng cường minh bạch, sau khi những nhạc sĩ như Sir Elton John cảnh báo về các mối đe dọa đối với ngành công nghiệp sáng tạo.
Giới quan sát trong ngành nhận định rằng cuộc chiến này phản ánh những căng thẳng rộng lớn hơn đang diễn ra trên toàn cầu, giữa các tập đoàn công nghệ muốn tiếp cận dữ liệu huấn luyện một cách không hạn chế và các chuyên gia sáng tạo yêu cầu được trả thù lao công bằng.
Dù khu vực sáng tạo của Anh đã giành chiến thắng thuyết phục trong vòng đấu này, những áp lực kinh tế sâu xa từng khiến chính phủ đưa ra các đề xuất ban đầu vẫn chưa hề biến mất.
Nhanhieuviet (Theo Tạp chí Sở hữu Trí tuệ - Link gốc)
