Từ vụ tranh chấp nhãn hiệu Nhựa Bình Minh (Kỳ 2): Giới hạn của kết luận giám định và bài học về chiến lược bảo hộ nhãn hiệu

Đằng sau mỗi bản giám định là những giới hạn pháp lý và thực tiễn mà doanh nghiệp cần hiểu rõ để không “vỡ mộng” trong hành trình bảo vệ quyền lợi.

Bài học về vai trò và giới hạn của kết luận giám định trong tranh chấp nhãn hiệu

Bên cạnh ý kiến chuyên môn của Cục Sở hữu trí tuệ, kết luận giám định sở hữu công nghiệp của VIPRI cũng là một trong các tài liệu, chứng cứ có thể được các bên trong vụ án cung cấp cho Tòa án để chứng minh yêu cầu, lập luận, giải trình của mình và làm rõ các tình tiết của vụ việc.

Kết luận giám định của VIPRI là một nguồn chứng cứ hợp pháp trong tố tụng dân sự theo quy định tại Luật Sở hữu trí tuệ.[1] Kết luận này có giá trị hỗ trợ Tòa án xác định sự thật khách quan của vụ án nhưng không mang tính ràng buộc, tức Tòa án có quyền tự do đánh giá cùng với các chứng cứ khác. Trường hợp kết luận giám định chưa rõ ràng, chưa đầy đủ hoặc mâu thuẫn với các tài liệu, chứng cứ khác, Tòa án có quyền yêu cầu giám định bổ sung hoặc giám định lại theo quy định pháp luật.

Kết luận giám định của VIPRI là một nguồn chứng cứ hợp pháp trong tố tụng dân sự theo quy định tại Luật Sở hữu trí tuệ.[1] Kết luận này có giá trị hỗ trợ Tòa án xác định sự thật khách quan của vụ án nhưng không mang tính ràng buộc, tức Tòa án có quyền tự do đánh giá cùng với các chứng cứ khác. Trường hợp kết luận giám định chưa rõ ràng, chưa đầy đủ hoặc mâu thuẫn với các tài liệu, chứng cứ khác, Tòa án có quyền yêu cầu giám định bổ sung hoặc giám định lại theo quy định pháp luật.

Tại phiên tòa, đại diện nguyên đơn xác nhận các sản phẩm, tài liệu cung cấp được lấy từ kết luận xử lý của Cục Quản lý thị trường tỉnh Long An. Đại diện bị đơn cho rằng 50 ống nhựa bị bắt giữ là lô sản phẩm thử nghiệm để tham khảo thị trường. Đồng thời, bị đơn đã chủ động hợp tác với cơ quan chức năng trong quá trình kiểm tra, xử lý và thu hồi các sản phẩm liên quan ngay sau khi phát hiện sai sót, thể hiện thái độ thiện chí trong việc khắc phục hậu quả và bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan. Điều này cũng được Tòa án ghi nhận trong quá trình giải quyết vụ án. Tòa án nhận định rằng việc Công ty Bình Minh xuất trình các Kết luận giám định của VIPRI để cho rằng việc Công ty Bình Minh Việt sử dụng cụm từ “BÌNH MINH VIỆT” hoặc “Công ty Cổ phần Nhựa Bình Minh Việt” là dấu hiệu tương tự với thành phần chữ chính “Bình Minh” trong nhãn hiệu được bảo hộ của Công ty Bình Minh là kết luận từ sự cắt xén của các thành tố từ ngữ với nhau, mang tính chủ quan áp đặt không phù hợp với sự thật khách quan của đối tượng cần giám định là đơn giản, mọi người dễ phân biệt, dễ nhận biết.

Ngoài ra, Tòa án còn nhận định rằng mẫu sản phẩm được nguyên đơn cung cấp để giám định không phản ánh đúng dấu hiệu đang tranh chấp tại thời điểm xét xử. Cụ thể, nhãn hiệu được in trên các sản phẩm bị xử phạt hành chính khác biệt so với các dấu hiệu mà bị đơn đang sử dụng trên thị trường tại thời điểm vụ án được giải quyết. Do đó nguồn giám định không phù hợp và kết luận giám định chưa đủ căn cứ làm chứng cứ giải quyết vụ án dẫn đến việc giá trị tham khảo của kết luận giám định cũng bị hạn chế đáng kể trong việc xác định yếu tố xâm phạm thực tế.

Trong vụ án này, cả hai cấp Tòa đều không yêu cầu trưng cầu giám định bổ sung hoặc giám định lại. Thiết nghĩ đây là một điều đáng tiếc khi phán quyết lẽ ra đã có thể thuyết phục đối với cả hai bên nguyên đơn và bị đơn cũng như là những người đang theo dõi vụ việc này.

Bài học rút ra cho doanh nghiệp:

1. Khi phát hiện dấu hiệu xâm phạm, cần thu thập chứng cứ đầy đủ, lựa chọn đúng mẫu vật phù hợp với đối tượng tranh chấp thực tế.

2. Cần hiểu rằng kết luận giám định chỉ là một trong các nguồn chứng cứ; nên chủ động kết hợp với các tài liệu khác như hợp đồng, hóa đơn, chứng từ mua bán, phản ánh từ khách hàng.

3. Trường hợp kết luận giám định chưa rõ ràng hoặc không phản ánh đúng thực tế, doanh nghiệp có quyền yêu cầu giám định bổ sung hoặc giám định lại để tăng giá trị chứng cứ.

Chiến lược bảo hộ quyền đối với nhãn hiệu: Bắt đầu từ đâu?

Vụ tranh chấp giữa Công ty Bình Minh và Công ty Bình Minh Việt cho thấy việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với nhãn hiệu cần được tính toán từ giai đoạn đăng ký xác lập quyền đến giai đoạn bảo vệ và khai thác nhãn hiệu trong thực tế kinh doanh.

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt và hội nhập quốc tế sâu rộng, việc quản trị tài sản trí tuệ bài bản, chủ động và kịp thời không chỉ là yêu cầu nội tại của doanh nghiệp, mà còn là yếu tố quyết định khả năng tồn tại và phát triển bền vững trên thị trường. Doanh nghiệp cần chú trọng đến việc sáng tạo các nhãn hiệu có tính phân biệt mạnh, duy trì nhất quán dấu hiệu nhận diện trên thị trường, nhận thức đúng vai trò của kết luận giám định, đồng thời chủ động xây dựng hệ thống nhãn hiệu bao vây và thu thập chứng cứ toàn diện để bảo vệ hiệu quả quyền lợi của mình trong các tranh chấp trên thị trường.

Vụ việc cũng là minh chứng sinh động cho tầm quan trọng của việc quản trị tài sản trí tuệ một cách bài bản và chủ động. Doanh nghiệp không nên đợi đến khi phát sinh tranh chấp mới tìm cách bảo vệ quyền lợi, mà cần thiết lập chiến lược quản lý nhãn hiệu ngay từ đầu, tức từ khâu thiết kế, đăng ký, sử dụng, đến việc kiểm soát sự hiện diện của nhãn hiệu trên thị trường.

Việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ không chỉ đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng, mà còn yêu cầu doanh nghiệp phải hành động kịp thời ngay khi phát hiện dấu hiệu rủi ro. Nếu không triển khai đồng bộ từ khâu đăng ký đến giám sát, xử lý vi phạm, doanh nghiệp sẽ dễ dàng đánh mất lợi thế trên thị trường, ngay cả khi đang nắm giữ quyền hợp pháp.

Chỉ bằng cách hành động sớm, hành động đồng bộ và duy trì sự chủ động trong kế hoạch quản trị tổng thể, doanh nghiệp mới có thể phòng ngừa, ứng phó và xử lý hiệu quả các rủi ro về quyền sở hữu trí tuệ nói chung và nhãn hiệu nói riêng trong môi trường cạnh tranh ngày càng phức tạp.

Chủ động bảo vệ tài sản trí tuệ không chỉ là một lựa chọn, mà là một đòi hỏi tất yếu để doanh nghiệp nắm bắt cơ hội, nâng cao năng lực cạnh tranh và khẳng định vị thế bền vững trên thị trường./.

[1] Khoản 5 Điều 201 của Luật SHTT năm 2005.